فهرست مطالب

چکیده تحقیق: ۳

مقدمه: ۵

هدف تحقیق: ۶

روش تحقیق ۸

قلمرو تحقیق: ۹

سئوال تحقیق: ۱۰

کاربران تحقیق: ۱۱

کاربران اصلی این تحقیق عبارتند از: ۱۱

وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش کشور ۱۱

کلیه دستگاههای اجرایی و تولیدی که متکی به مغزافزار و نیروی انسانی نخبه هستند ۱۱

منابع اقتصادی مثل سرمایه ۱۸

۱- نظریه‎ی کثرت‎گرایانه‎ی نخبگان ۲۰

تغییر و توسعه جامعه‎ی ایران ۲۰

۱-۲- نظریه نخبه‎گرایی ۲۲

۱-۳- نظریه دمکراتیک نخبگان ۲۲

۱-۴- دیدگاه مردم – نخبگان ۲۲

۳٫ گردش مغزها و مهاجرت نخبگان ۲۴

عوامل اقتصادی ۲۵

جدول ۱ عوامل مؤثّر در مهاجرت نخبگان ۲۸

نظریه‎های توضیح‎دهنده جذب، نگهداشت و مهاجرت نخبگان ۳۱

نظریة سرمایه انسانی ۳۱

۲- نظریة سرمایه اجتماعی ۳۱

نظریة انتقال معکوس فنّاوری ۳۲

نظریة دوگانگی ساختار ۳۳

۵٫ نظریة محرومیت نسبی ۳۳

۶٫ نظریة مرکز – پیرامون ۳۴

۸٫ نظریة تحصیل مغزها ۳۴

۱۰٫ نظریه اجتماعات پژوهشی: ۳۵

۱۲٫ نظریه نظام آموزش اقتباسی: ۳۵

۱۳٫ نظریه بحران منزلتی: ۳۵

۱۴٫ نظریه جاذبه – دافعه (Pull – Push) 36

موانع بازدارنده ۳۶

الف- ارزیابی و فراتحلیل قالب و روش شناسی آثار ۳۸

عدم استفاده از تکنیک‌های پیشرفتة تجزیه و تحلیل بجز موارد معدودی از پژوهشها ۳۹

دورنمای وضعیت روش‌شناسی پژوهشها ۴۱

دورنمای وضعیت روش‌شناسی پژوهشها (ادامه) ۴۱

دورنمای وضعیت روش‌شناسی پژوهشها (ادامه) ۴۵

معرفی قالب آثار علمی ۴۸

جدول ۱ معرفی قالب آثار علمی ۴۸

۲- پراکندگی موضوعی آثار علمی ۴۹

جدول ۲ ـ پراکندگی موضوعی آثار علمی ۴۹

۳- دورة زمانی انتشار تحقیق و اثر علمی ۵۰

جدول ۳ـ دورة‌ زمانی انتشار تحقیق و اثر علمی ۵۰

۴- میزان همکاری محققان در تهیة اثر ۵۰

جدول ۴ـ میزان همکاری محققان در تهیة اثر (میزان هم‌ پژوهی و هم‌نویسی) ۵۰

۵- قلمرو رشته‌ای آثار علمی ۵۲

جدول ۵ ـ قلمرو رشته‌ای آثار علمی ۵۲

۷- میدان مطالعه ۵۴

۱۲- بررسی میزان اشتراک در تئوری و آموزه‌های نظری ۶۰

۱۴- میزان ارتباط و تناسب راهکارها وپیشنهادات ۶۳

۱۵- میزان شفافیت و قابل اجرا بودن راهکارها و پیشنهادات ۶۴

۱۶- طبقه بندی سطوح پیشنهادات و راهکارها ۶۵

منابع فارسی: ۸۶

منابع لاتین: ۹۰

چکیده تحقیق:

   عنوان تحقیق «راهکارهای توسعه نیروی انسانی نخبه و پیشگیری از فرار مغزها» است که با روش فراتحلیل (Meta-Analysis) انجام شده است.

   هدف فراتحلیل حاضر نیل به نتایج کلی و کاربردی از طریق ترکیب منابع و مطالعاتی است که در داخل کشور در زمینة « توسعه نیروی انسانی نخبه و پیشگیری از فرار مغزها» صورت گرفته است.

   این فراتحلیل که از طریق بررسی و ارزیابی ۴۸ اثر علمی انجام شد دو بُعد روش شناختی و محتوایی را مد نظر قرار داد. در بُعد روش شناختی نتایج نشان داد که مطالعات مورد بررسی در عین حال که انباشت خوبی از ایده‌های نظری و راهکارهای عملی را ارائه می‌کنند دارای اشکالات و نواقص متعددی هستند از جمله: عدم سازگاری بین اهداف، چارچوب نظری، روش تحقیق، نتایج و راهکارها- بدیهی بودن بسیاری از فرضیه‌ها- عدم استفاده از تکنیک‌های پیشرفتة تجزیه و تحلیل- مناسب نبودن حجم نمونه – اتکا به روش‌های نظری و …

   از جنبة محتوایی نیز این فراتحلیل پس از آسیب شناسی مختصر مطالعات و مشخص نمودن مشکلاتی چون عدم تناسب نتایج با اهداف پژوهش، ضعف ارتباط و تناسب راهکارها با هدف تحقیق و … در جستجوی تئوری مشترک و بنیادین تحقیق برآمد. در این بررسی مشخص گردید ۶/۳۹ آثار مبتنی بر تئوری جاذبه- دافعه و ۴/۳۷ درصد مبتنی‌بر آموزه‌های نظری مشابه و مرتبط با آن بوده‌اند. در درجه سوم ۶/۱۶ درصد آثار به سایر تئوریها تکیه کرده‌اند که آنها نیز عمدتاً تعارضی با گروه اول و دوم نداشته و به دلیل وسعت و قابلیت فراگیری که تئوری جاذبه- دافعه دارد می‌توان از آموزه‌های آنها چون مبحث «چرخش مغزها» به عنوان مکمل بهره گرفت.

   در زمینة راهکارهای پیشنهادی، این تحقیق نشان داد که ۷۲% از ۲۵۵ پیشنهاد ارائه شده، غیر شفاف و کلی و تنها ۲۸% آنها قابل اجرا و شفاف‌اند.

   سپس این راهکارها به چهار سطح بین‌المللی، ملی (کلان) میانی ( سازمانی) و خُرد (بازیگران) تقسیم گردید. در این میان تأکید اصلی محققان بر راهکارهای سطح ملی (جامعه – کشور- دولت) بوده است.

   در بخش پیشنهادات تلاش شد ضمن استفاده از پیشنهادات محققان، الزامات اجرایی تئوری محوری تحقیق را در قالب پیشنهاد هفت سیاست‌ و ۹ برنامة عملی بیان کنیم.